Từ trước Tết Nguyên đán tới nay, giá sầu riêng liên tục tăng cao và lập kỷ lục ở hơn 200.000 đồng/kg, nhưng vài ngày qua, giá bất ngờ giảm mạnh tới 100.000 đồng/kg.
Cụ thể, giá thu mua sầu riêng DONA loại 1 trước Tết là trên 200.000 – 220.000 đồng/kg nhưng từ ngày 8/2 đến nay giảm xuống 120.000 đồng/kg; sầu riêng Ri6 giá từ 190.000 đồng/kg, giảm xuống còn dưới 100.000 đồng/kg; thậm chí đối với sầu riêng loại 2,3 thì giá còn thấp hơn.
Lý giải về thực trạng này, ông Nguyễn Như Cường, Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) cho biết, sầu riêng đang phát triển rất “nóng”, kể từ sau khi Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam ký Nghị định thư với Trung Quốc về xuất khẩu chính ngạch loại trái cây này sang Trung Quốc (tháng 7/2022). Dự báo trong năm 2023, sản lượng sầu riêng Việt Nam đạt khoảng 1 triệu tấn.
“Trong khi đó, theo Quyết định số 4085 ngày 27/11/2022 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về phê duyệt Đề án Phát triển cây ăn quả chủ lực toàn quốc đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, diện tích sầu riêng khuyến cáo là khoảng 65.000 đến 75.000 ha, sản lượng từ 830.000 đến 950.000 tấn”, ông Cường thông tin.
Cũng theo ông Cường, loại cây này cũng chỉ phát triển mạnh ở vùng đồng bằng sông Cửu Long gồm: Tiền Giang, Vĩnh Long, Bến Tre, vùng Đông Nam Bộ như Đồng Nai, Bình Phước, Tây Nguyên gồm Lâm Đồng, Đắk Lắk, Đắk Nông.
“Cây sầu riêng cần được trồng ở những vùng thuận lợi, trong khi người dân đổ xô đi trồng cả ở những đất đất trũng, đất bạc màu, trồng xen canh với một số loại cây trồng khác. Diện tích và sản lượng vì thế đã vượt quá khuyến cáo”, ông Cường nói.
Trong khi đó, đến nay Trung Quốc mới cấp được tổng cộng 130 mã vùng trồng và cơ sở đóng gói và khoảng có khoảng 30 mã đang trong quá trình kiểm tra trực tuyến.
“Sản lượng xuất khẩu sầu riêng chính ngạch sang Trung Quốc mới chỉ chiếm khoảng từ 15 – 20% sản lượng sầu riêng ở Việt Nam, các nước khác chiếm tỷ lệ rất ít, còn lại tiêu dùng nội địa vẫn là chủ yếu. Theo Nghị định thư đã ký, cứ ba năm phía Trung Quốc lại rà soát lại một lần. Do vậy, chúng tôi khuyến cáo là thay vì tăng diện tích, sản lượng thì các địa phương, doanh nghiệp, người dân cần phải xây dựng thương hiệu, nâng cao giá trị gia tăng và chuẩn hóa quy trình sản xuất từ canh tác, thu hoạch, chế biến, đóng gói, vận chuyển và phân phối…để đảm bảo hiệu quả cao và giữ được giá. Nếu chúng ta vẫn cứ phát triển nóng như thời gian vừa qua thì giá sầu riêng sẽ còn hạ xuống nữa”, ông Cường cho biết.
Ông Cường đặc biệt nhấn mạnh chính quyền địa phương và người dân không mở rộng diện tích ở những vùng có điều kiện đất đai kém màu mỡ, thiếu nước tưới. Không tự chặt phá các loại cây trồng khác để chuyển sang trồng sầu riêng mới và không tự phát chuyển đổi các vườn trồng xen.
Bên cạnh đó phải quản lý giống chặt chẽ, bởi vì giống cây ăn quả, nhất là sầu riêng có thời gian đầu tư lớn, thời gian ít nhất 3 năm mới được khai thác. Do vậy là các địa phương cần phải phải rà soát, chỉ phát triển ở những vùng có lợi thế thì mới phát triển bền vững được.
Ông Cường nêu dẫn chứng về việc phát triển “nóng” cây hồ tiêu khiến nông dân từng phải nhận “trái đắng”, thậm chí sạt nghiệp.
“Trước đây theo Luật Quy hoạch cũ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn có quy hoạch đến năm 2020 chúng ta có khoảng 50.000 ha tiêu, trong khi đến đến năm 2017 mình đã phát triển trên 120.000 hecta, dẫn đến hệ luỵ tiêu rớt giá từ 200.000 đồng/kg xuống thấp nhất còn 40.000/kg, khiến hàng nghìn hộ nông dân mất nghiệp”, ông Cường nói.
